Dış ticaret açığı nasıl değişti; ihracat ithalatı karşılıyor mu?

Türkiye’nin dış ticaret açığı 2023’te yeniden 100 milyar doları aşarak 106 milyar dolara ulaşacak. Rekor 2022’de 109,5 milyar dolarla kırılırken, 2023’te en yüksek açık veren ikinci yıl oldu. İhracatta yeni bir rekora ulaşıldı. Ancak ihracat-ithalat oranı %70,7’de kaldı.

Ticaret Bakanlığı 2023 yılı dış ticaret verilerini açıkladı. İhracat 255 milyar 809 milyon dolar, ithalat ise 361 milyar 847 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı 106 milyar 38 milyon oldu. 2022’de açık 109,5 milyar dolardı.

Dış ticaret verileri “Özel Ticaret Sistemi (ÖTS)” ve “Genel Ticaret Sistemi (GTS) olarak ikiye ayrılıyor. Türk otoriteleri artık GTS’yi tercih ediyor. GTS verileri 2013 yılından bu yana, ÖTS verileri ise 1923 yılından bu yana mevcut. Karşılaştırmalar için ÖTS tabiri mutlaka kullanılıyor, Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı son veri GTS’dir.

2023 yılında ihracat yeni bir rekorla en yüksek seviyeye ulaştı. 2022’de en yüksek seviyesine ulaşan ithalat, 2023’te yüzde 0,5 azaldı.

Genel ticaret sistemine göre dış ticaret açığı 2013-2023 yılları arasında son iki yılda 100 milyar doları aşarak rekor kırdı.

Grafikte görüldüğü gibi dış ticaret açığı önceki yıllarda daha düşüktü.

Özel Ticaret Sistemine göre 1996-2022 yılları arasında dış ticarete baktığımızda AK Parti’nin iktidara gelmesiyle birlikte ihracat ve ithalatta ciddi bir kademeli artış görüyoruz.

İhracatta 2007’de 100 milyar dolar sınırı aşılırken, 2021’de 200 milyar dolar sınırı aşıldı. İhracatın 2022’de 250 milyar doları aşmasının ardından hükümet 300 milyar dolara ulaşmayı hedefliyor.

İhracat artarken ithalatta da keskin bir artış yaşanıyor. 2002 yılında 52 milyar dolar olan ithalat, 2022 yılında 365 milyar dolara ulaştı.

İhracat ithalatı ne kadar karşılıyor?

Dış ticaret istatistiklerinde en önemli verilerden biri ihracatın ithalatı karşılama oranıdır. Bu oranın %100’ün üzerinde olması ihracatın ithalattan yüksek olduğunu gösterir. Bu oranın 100’den küçük olması ithalatın ihracattan fazla olduğu anlamına gelir.

Türkiye’de 1996’dan bu yana en yüksek oran 2019’da %85 ile kaydedildi. Bu da son 28 yıldır ithalatın hep yüksek olduğunu ve her yıl dış ticaret açığı verildiğini gösteriyor.

2021 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranı %82 oldu; Bu oran 2022’de yüzde 68,7’ye düştü. AK Parti’nin iktidara geldiği 2002’de bu oran yüzde 70’ti. GTS’ye göre 2023 yılında ihracat-ithalat oranı %70,7 oldu.

En fazla ihracat Almanya, ABD ve Irak’a yapılıyor

Türkiye’nin 2023 yılında en fazla ihracat yaptığı ülkeler Almanya (21 milyar 94 milyon dolar), ABD (14 milyar 834 milyon dolar) ve Irak (12 milyar 789 milyon dolar) oldu.

İthalatın büyük kısmı Rusya ve Çin’den geliyor

Türkiye’nin 2023 yılında en çok ithalat yaptığı ülkeler ise Rusya (45 milyar 611 milyon dolar), Çin (44 milyar 980 milyon dolar) ve Almanya (28 milyar 685 milyon dolar) oldu.